“Ik wil af van die verschrikkelijke explosies van de kleine”, zucht Claire. Claire is moeder van Marle, een lief, maar temperamentvol meisje van zes jaar, dat autisme heeft. En ja, Marle kan boos worden. Maar niet zomaar boos. Nee, haar woede lijkt zich op te stapelen, als een vulkaan die op uitbarsten staat.
“Als ze me nou eens gewoon kon vertellen wat er speelt,” zegt Claire hoopvol, “dan weet ik waar ik rekening mee moet houden.” Haar oudste, Coen, kan prima aangeven wanneer hij zich “oranje” begint te voelen. Bij Marle werkt zo’n “thermometer” of “stoplicht” niet.
Als Marle vaak veel later probeert uit te leggen wat er misging kan Claire zichzelf wel voor haar hoofd slaan. “Pas achteraf begrijp ik vaak wat er gebeurde,” geeft ze toe. “Waarom kan ik dat niet eerder doorhebben? Het voelt alsof ik aan een trein hang en altijd te laat ben.”
De beruchte pannenkoekjes – crisis
Het meest recente incident was goed bedoeld. Claire wilde Marle verrassen. Ze had haar dochter al een tijd geleden beloofd om mini-pannenkoekjes te bakken. Dus toen Marle thuiskwam van school, stonden er pannenkoekjes klaar en geen brood.
“Maar in plaats van blij te zijn,” vertelt Claire, “smeet Marle haar schooltas op de grond en stormde woedend naar boven. Briesend!” Claire snapte er helemaal niets van. Ik had een verrassing voor mijn dochter, en het enige wat ik op dat moment dacht was: “Oeff, gelukkig gooide ze die tas niet naar mijn hoofd!”
Waarom werkt dat stoplicht niet?
Het blijft een raadsel voor Claire. “Waarom werkt dat stoplicht nou niet bij haar?”
Het antwoord is eigenlijk simpel. Voor kinderen zoals Marle, die nog niet de woorden hebben(woordverlegen) om goed uit te leggen wat ze voelen, kunnen emoties zich snel opstapelen. En als er dan iets onverwachts gebeurt – zelfs al is dat iets positiefs, zoals pannenkoekjes in plaats van brood – kan dat totaal verkeerd uitpakken. Wat voor Claire een leuke verrassing was, voelde voor Marle als een verstoring van haar vertrouwde routine.
Het antwoord schuilt vaak in iets kleins, zoals een detail in de routine die is veranderd. Voor Marle, bijvoorbeeld, was het feit dat er geen brood was, maar pannenkoeken, een grote verstoring. Voor een kind met autisme kunnen zulke veranderingen de hele wereld op zijn kop zetten.
Leren van de kleine dingen
Het is een leerproces, zowel voor Marle als voor Claire. Vragen stellen, proberen te begrijpen wat er speelt, en vooral niet te streng zijn voor jezelf als ouder. Want ondanks de woede-uitbarstingen, de onzekerheid doet Claire het ontzettend goed. Het gevoel dat je constant te laat bent hoort misschien wel bij autisme. Soms moet je ergens keihard tegenaan knallen voordat je je bijvoorbeeld beseft dat een verrassing voor jou geen verrassing is voor een kind met autisme. Mogelijk vergelijk je jezelf dan teveel met je kind. Soms is opvoeden gewoon overleven en heel veel pannenkoekjes bakken.
Foto door Konstantin Klimov